MERCEK METAFORU
Birisi sizi elindeki mercekle yaklaştırdığı bir şeye odakladığı zaman, siz şunu yapın "hele kardeş önce şu merceği çek kenara ben kendi gözümle bir bakayım. Önce bütünü göreyim, nedir ne değildir anlayayım, sonra senin odakladığın yere bakarız"...
Bence bu hassasiyete ulaşmalıyız. Aksi halde küresel tuğyanın saldırı/işgal taktiği olan "algı operasyonları" nın kurbanı oluruz.
2023 yılı Kurban organizasyonu kapsamında Yardımeli Şanlıurfa Temsilciliği olarak Somali'ye gittik. Beraberimde Yardımeli Malatya'dan Serdar abi var. Ayrıca Belçika'dan Ayşe Kaya ablamız. Hepsiyle güzel bir tanışma zeminimiz oldu.
Şimdi sizlere genel anlamda gözlemlerimi ve öğrendiğim bilgileri madde madde daldan dala atlayarak paylaşmak istiyorum.
Somali Aden havaalanına indik. Daha önce gittiğim Afrika ülkelerindeki gibi gösterişsiz küçük havaalanı..
Kanatlarda pervaneleri açıkta olan uçaklar hala kullanılıyor iç hatlarda.
Havaalanı çalışanı hanımların tesettürü göze çarpıyor. Bu sevindirici.
Türkiye askeri havaalanını koruyor. Türkiye'den askerlerle karşılaştık. Selamlaştık. İnsan kendi ülkesinden birini görünce farklı bir duygu kaplıyor içini.
Toyotanın jeep tarzı arabalar yaygın. Tabi çok az. Genelde az sayıda zenginlerin bindiği arabalar.
Şebab denen radikal örgüt huzuru kaçırıyor. Eskiden bu kadar radikal değişmiş. Önceki yapının adı İslam mahkemeleri birliği imiş. Ancak nasıl olmuşsa El Kaide tarzında radikalleşmiş ve saldırılar düzenlemeye başlamış. Maksadı tüm Somali'ye hakim olmak ve İslami hükümleri icra etmek. Dediklerine göre onlar da batılı istihbaratların desteğini alıyor. Bu arada Somali önceki yıllarda bugünkine göre zengin ve huzurlu imiş.
Somalice dili etkin. Tabelalarda var. Arapça da ikinci dil gibi.
Birçok noktada askeri kontrol var. Güvenlik maalesef sıkıntı. Yakın geçmişte peyderpey çatışma ve patlamalar olmuş Şebabın yaptığı. Bu nedenle aynı araba bir yere gidip geri dönse yine aramalardan geçiyor. Sıkıcı boyutta.
Yine diğer Afrika ülkelerinde gördüğüm patpat denen üç tekerlekli motosikletler burda da var. Şehir içi taşımacılıkta yoğun olarak kullanıyor. Arı gibi vızır vızır haldeler. Bazısı içinde tek başına güzel kıyafet giymiş bir erkeği taşıyor. Bazısı tıkış tıkış olmuş bir aileyi...
Tesettür toplumda etkin. Bence güzel bir durum. Türkiye gibi berbat değil. Ancak İslami görünürlükleri aynı şekilde ruh dünyalarında nasıl, bilinç dünyalarında nasıl bilemiyorum. Zira bazı İslami ritüeller artık kültürel hale gelmiş. Ancak dediğim gibi tesettür etkin ve bu güzel. Anne babalarına sahip çıkma var. İslam'ın karaktere kazandırdığı güzellikler de var.
Yollar yine (diğe Afrika ülkelerinde olduğu gibi) tozlu ve büyük çukurlar. Belediyecilik çok zayıf. Araba ne kadar konforlu olursa olsun mide ve bağırsak depremleri yaşıyorsunuz. Üzülüyor insan. Neden böyle Allah'ım neden böyle?! Maalesef BM den gelen yardımlar taa BM den başlayarak gıdım gıdım eksilerek ulaşıyor. Bildiğiniz mantık.
"Kat" denen uyuşturucu tarzı bir ot var. Çiğniyorlar. Türkiye'de de benzerini kullananlar var galiba.
Coca Cola yine su gibi yaygın..
Çoğu evler teneke baraka halinde.. Beton evler de var ama yok denecek kadar az. Başkente yukarıdan baksanız resmen teneke baraka evlerden müteşekkil bir şehir göreceksiniz. Diğer Afrika ülkelerinde görmediğim bir manzara. Muhtemelen sac dediğimiz eskimiş çatılar burada hem duvar hem çatı hem bahçe çiti... Aman Allahım aman.. Bu arada hava sürekli nemli, Hind okyanusunun kıyısındayız.
Trafik ışığı görmedim desem yeridir. Trafikte müthiş keşmekeş var. Karmakarışık. Yağan yağmurla oluşan göller ve ardından oluşan çamurlar vs. İnsanlar gerçekten zorlanıyor. Biz Türkiye'de bu durumları yaşamamış nesiliz.
Erkeklerin bazısı etek tarzında bir şal sarıp giyiyorlar. Yaygın bir kültür. Bunu da diğer Afrika ülkelerinde görmedim.
Kurban kesim yerinde camide halı yoktu yer fayans. Merkezde bir camide halı olan cami gördüm.
Şehrin ortasında bir anayolun asfaltını Katarlılar yapmış. Güvenlik sorunundan dolayı kaldırımlar falan yapıl(a)madan bırakılmış. Toz toprak. Türkiye'nin yaptığı asfalt yol da var.
Bizi gören birkaç kişi Recep Tayyip Erdoğan diyerek selamladı.
1 litre mazot 0.84$
3litre doğal bal 100$. İlginç atıştırma yediğimiz bir sırada ekmek ve bal getirdiler. Özel ikram :). Uzun ince ekmeği yarıp içine bal döküyoruz ve öylece yiyoruz.
Kadınlar da misvak kullanıyor. Sürekli yanlarında. Açıkçası Türkiye'deki sigaraya göre bin kat iyi bir durum. Misvak hem nebevî bir kültür hem de gerçekten dişe sağlıklı.
Erkek ve kadınların bazılarında bildiğimiz zikir matik gördüm. Bu gibi ritüeller var ama sanki İslami bilince dair daha büyük eksiklikler de var.
Şehrin merkezinde kaldırımı temizleyen temizlikçiler gördük. Belediyece maaş verilen.. Az sayıda ama. Mevcuda oranla çöp toplama sistemi çok zayıf.
Erkeklerin bazıları kına sürüyor sakallarına...
El Şebab örgütü güvenlik problemi oluşturuyor. Ancak Türkiyenin sihaları örgütün gücünü kırıyor. Bu nedenle Şebab Türkiye'ye kızgın, Somali halkı da minnettar. Tabi Somali halkı diyorum ama şu an Şebabın kontrol ettiği dört il var. Orası da bir bölge.
Somali'de son beş yıldır kısas uygulanmaya başlamış. Bundan önce askerler en ufak bir şüphede insan öldürebiliyormuş. Kısas uygulaması keyfi öldürmeyi sonlandırmış.
Somalilerde vatandaşlık kimliği yok. Yani bizdeki gibi TC kimlik kartı yok. Ancak birisi aranmak istenirse kabileleler üzerinden aranıp bulunur dendi. Düşünün devletin hakimiyetini. Kabilecilik çok baskın. Maalesef siyasi süreçlerde kabile menfaati baskın geliyor.
Devlet okulu çok az, özel okullar çok. Aynı şekilde hastaneler de. Arkadaşın söylediğine göre devletin başkentte beş okulu ve 1 üniversitesi var.
Buradaki arkadaş anlattı ortalama her sene iki üç kişi timsahlar tarafından öldürülüyor. Ancak timsahtan kaçmanın basit yolu varmış, timsah suyun derinliğine inemediğinden kaçmak isteyenler suyun altından hızlıca başka yöne gidebilirmiş ayrıca timsaha yakalanan onun bir bacağını tutup sıkarsa timsah hızlıca fırlatıyormuş ağzındakini… Bu şekilde kurtulanlar varmış.
1985'ten sonra nüfus sayımı yok. Şu an nüfus tahmini olarak biliniyor. Bu da devletin etkinliğini ortaya koyuyor.
Cuma ezanından önce sala okunmadı. Ezandan sonra ezan duasının da okunduğunu görmedim. Müezzin namazdan sonra bir şey okumadı. Kısacası Türkiye'de biraz uzatma var.
Ayrıca kadınlar da cumaya ve bayram namazına katıldı. Türkiye bu konuda geride.
Hava alanının dış kısmını Afrika Birliği askerleri kontrol ediyor. Bu nedenle Somali devletine ait araçlar dahi kontrol ediliyor. Kağıtlar açılıyor. Köpekler getiriliyor. Ciddi bir arama yani. Uganda askerlerini gördük.
Somali havaalanını Türkiye yapmış. 2011 yılında galiba Erdoğan bu ülkeye gelince düzgün inecek pist yokmuş. Hatta risk alarak inmişler. Bunun üzerine Türkiye "size havaalanı yapalım belli bir süre biz işletelim sonra size devredelim" demiş. Şu an havaalanı işletmesi Türkiye'ye ait.
Evc sistemi üzerinden para gönderiliyor. Yani telefon numarası. Çok yaygın. Hatta dilenciler bile boynuna tel no asıyor. Yardım etmek isteyenler o tel no'ya yardım yolluyor. Hatta bir abinin tanıdığı Somalili bir gence bu GSM sistemi kolaylık sağlıyor.
Bu arada başkent Mogadişu'da Yardımeli derneğimizin evvela kadın çocuk hastanesi olarak sonra da diğer branşların da olduğu bir hastanesi var. Muhteşem iş görüyor. Somali halkı tercih ediyor. Başka ülkelerden doktorlar var. Gerçekten büyük hizmet. Rabbim bağışçılardan razı olsun. Ayrıca hastanenin bahçesinde büyük GES var. Oradaki yönetim ilgili ve alakalı. Türkiye'den Emre ÇİTİL kardeşimiz orada. Aynı zamanda Somali'li yöneticiler var. Başhekim ve personel işleri. Bu arada Türkiye'nin yaptırdığı Recep Tayyip Erdoğan Hastanesi var.
Ayrıca Yardımeli derneğimizin orada Kardeş Aile projesi güzel çalışıyor. İmza veya parmak izi karşılığında ailelere Türkiye'den veya Avrupa'dan gönderilen infaklar teslim ediliyor bizler de şahid olduk. Oradaki yoksul ailelere yönelik gerçekten güzel bir salih amel . Bu nedenle bizler de Urfa'da infak ehline Kardeş Aile projesini tanıtacağız. Tespit edilen aileye bir yıl boyunca aylık 500₺ gönderiliyor. Başka ülkelere yönelik de var.
Katarakt ameliyatı projesine de şahid olduk. Yine infak ehlinin infaklarıyla yoksul yaşlı büyüklerimizin gözleri açılıyor. Bu da büyük bir amel.
Kısacası Somali gözlemlerim böyle. Bir kurban nelere vesile oluyor.
Hastaneler, okullar, su kuyuları, göz aydınlığı, kardeşlik, insanlık...
Rasule itaati, sözel ayetlerle sınırlandıranlar, nebevi sünnete burun kıvırdılar, böylece hakim modern çağın sünnetlerine boyun eğdiler.
*
Gelenekçiler bu anlamda çok da masum değil. Onlar da Nebi'den sonraki çağların etkisi ile oluşan sünnet'lerin bağlısı oldular.
*
